Maksud, makna, lan teges ana sajrone gugon tuhon. Unen-unen gugon tuhon kang ana sajrone bebrayan Jawa ngemu kedadeyan sing wigati lan kudu diandharake marang wong liya. Gugon tuhon salah siji sing digunakake kanggo nggambarake pengalamane wong. Salah siji jinise unen-unen gugon tuhon yaiku unen-unen gugon tuhon ngenani wong mbobot. Gugon tuhon ngenani wong mbobot nduweni maksud, makna, lan teges senajan kasunyatane ora saben wong ngerti apa sing dadi maksud, makna, lan tegese.
Adhedhasar jlentrehan ing ndhuwur, punjere panliten bisa diperang dadi telu yaiku: (1) Apa maksud kang ana sajrone gugon tuhon ngenani wong mbobot ing Desa Purworejo, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung? (2) apa makna kang ana sajrone gugon tuhon ngenani wong mbobot ing Desa Purworejo, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung? (3) apa teges kang ana sajrone gugon tuhon ngenani wong mbobot ing desa Desa Purworejo, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung? Adhedhasar prakara kasebut panliten ngenani maksud, makna lan teges nduweni tujuwan kanggo; (1) ngandharake lan njlenrehake maksud, makna, lan tegese gugon tuhon ngenani wong mbobot ing Desa Purworejo, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung. Paedah teoretik asile panliten iki bisa migunani kanggo pangrembakane ilmu semantik mligine satuwan semantik ngenani maksud, makna, lan teges sing wis ana. Paedah praktis panliten ngenani maksud, makna, lan teges supaya bisa wenehi paedah kanggo panliti supaya luwih cetha anggone ngerteni makna sing satemene sajrone gugon tuhon ngenani wong mbobot lan nggampangake wong liya kanggo ngerteni maksud, makna, lan teges gugon tuhon ngenani wong mbobot. Teori sing digunakake kanggo njlentrehake lan ngandharake maksud, makna, lan teges ngguanakake teori semantik generatif.
Panliten ngenani maksud, makna, lan tegese gugon tuhon ngenani wong mbobot sajroning masyarakat Jawa ing Desa Purworejo, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung nggunakake panliten dheskriptif analitis lan nduweni sipat sinkronis. Tata carane nglumpukake dhata nggunakake metodhe semak kanthi nggunakake teknik lanjutan teknik sadhap, teknik mawa wicara, teknik tanpa wicara, teknik cathet,. Metodhe micara utawa cakap kanthi teknik lanjutan sing digunakake sajrone panliten iki nggunakake teknik cakap semuka, teknik cakap tansemuka, lan teknik cathat. Tata carane nganalisis maksud, makna, lan tegese gugon tuhon ngenani wong mbobot ing Desa Purworejo, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung nggunakake metodhe observasi lan teknik observasi sarta metodhe semak lan teknik nyathet kanthi cara nganalisis wujude gugon tuhon adhedhasar titikane yaiku nggunakake tembung ‘aja’, ‘ora ilok’, ‘pamali’, ‘aja...mundhak’, ‘becike’, ‘apike’, ‘kudune’, lsp.
Asile andharan lan jlentrehan nuduhake maksud adhedhasar anggone medharake kanthi blaka lan samudana, makna sajorne gugon tuhon ngenani wong mbobot nuduhake makna gramatikal wantah lan makna gramatika entar. Teges kang ana sajrone gugon tuhon ngenani wong mbobot yaiku teges kang binabar lan teges kang sinandhi.
Manut wong - wong kang nggugu marang gugon tuhon mratelakake: yen ora nggugu marang gugon tuhon bakal nemu bebendu utawa sesiku kayata:
a. Dadi mangsane Bethara Kala.
b. Bisa sangsara panguripane.
c. Bisa anake entek mati
d. Bisa ora kedawa umure.
Kanggo nebus kaluputane kudu disranani slametan, nanggap wayang lakon “Murwa Kala” slametan kanggo ngilangi bebendu iku diarani “Murwat”. Dene sing klebu gugon tuhon ana warna loro yaiku:
A. Wasita Sinandhi
Wasita sinandhi tegese pitutur kang sinamun ora dilairake kanthi satemene. Padatan liyane gugon tuhon kang awujud wasita sinandhi iki diarani “Aradan”, lumrahe malah dikantheni tembung “ora ilok” kang satemene “ora becik”.
Tuladha:
1. Gawe omah tanpa tutup keyong.
2. Wong nugelake gandhik, lan nggempalake pipisan.
3. Ngrubuhake dandang.
4. Omah sing lawange lan butulane terusan.
5. Seneng kudhung kukusan.
6. Manggan lungguh pipen lawang.
7. Mbuang tuma.
8. Ngandhut lungguh tampah.
9. Sumur ing ngajengan.
10. Seneng lungguh ing bantal.
11. Wong mangan karo turon (wong waras).
12. Ngidoni genthong utawa sumur
13. Menehi dijaluk bali, mundhak bali gondhok.
14. Ngguyuh karo ngadeg, apa maneh wanita.
15. Wanita lungguh jegang.
B. Bocah Sukerta
Kang diarani Bocah Sukerta yaiku bocah kang manut kapercayan, bisane slamet lan urip kudu diruwat, lan ditanggapake wayang lakon Murwakala. Bocah Sukerta ku lamun wis diruwat wis ora kalebu memangsane Bethara Kala, satemah bisa lestari uripe.
Bocah utawa anak kang kalebu Sukerta:
1. Bocah ontang – anting : bocah lanang kang tanpa tunggal.
2. Bocah unting – unting : bocah wadon siji tanpa tunggal.
3. Bocah uger – uger lawang : bocah lanang loro kakang adhi.
4. Bocah kembang sepasang : bocah wadon loro kakang adhi.
5. Bocah cukil dulit : bocah wadon telu kakang adhi.
6. Bocah gotong mayit : bocah lanang telu kakang adhi.
7. Bocah saka panggung : bocah lanang papat kakang adhi.
8. Bocah sarimpi : bocah wadon papat kakang adhi.
9. Bocah pandhawa : bocah lanang lima kakang adhi.
10. Bocah panca gati : bocah wadon lima kakang adhi.
11. Bocah kedhana kedhini : bocah loro lanang wadon kakang adhi.
12. Bocah sendhang kapit pancuran : bocah telu lanang, wadon, lanang, kakang adhi.
13. Bocah pancuran kapit sendhang : bocah telu lanange ana tengah, kakang adhi.
14. Bocah kembar : bocah kang lair bareng.
15. Bocah gondhang kasih : bocah kembar ireng lan bule / pakulitane beda.
16. Bocah dhampit : bocah kembar lanang wadon.
17. Bocah karendha : bocah kembar nunggal bungkus.
18. Bocah bungkus : bocah lair sabungkuse.
19. Bocah tawang gantungan : bocah kembar laire ganti dina.
20. Bocah ipil – ipil : bocah lima, siji wadon papat lanang.
21. Bocah pondangan : bocah lima, siji lanang papat wadon.
22. Bocah margana : bocah lair, ing tengah dalan.
23. Bocah jimpena : bocah lair, durung ganep sasine.
24. Bocah gilir kacang : bocah lair urut lanang lan wadon.
25. Bocah julung caplok : bocah lair bareng surup surya.
26. Bocah julung kembang : bocah lair bareng plethiking surya.
27. Bocah julung sungsang : bocah lair beneri tengah awan.
28. Bocah sumala : bocah cacat wiwit lair.
29. Bocah wahana : bocah lair bareng ana keramean.
30. Bocah wuyungan : bocah lair bareng kesripahan.
a. Dadi mangsane Bethara Kala.
b. Bisa sangsara panguripane.
c. Bisa anake entek mati
d. Bisa ora kedawa umure.
Kanggo nebus kaluputane kudu disranani slametan, nanggap wayang lakon “Murwa Kala” slametan kanggo ngilangi bebendu iku diarani “Murwat”. Dene sing klebu gugon tuhon ana warna loro yaiku:
A. Wasita Sinandhi
Wasita sinandhi tegese pitutur kang sinamun ora dilairake kanthi satemene. Padatan liyane gugon tuhon kang awujud wasita sinandhi iki diarani “Aradan”, lumrahe malah dikantheni tembung “ora ilok” kang satemene “ora becik”.
Tuladha:
1. Gawe omah tanpa tutup keyong.
2. Wong nugelake gandhik, lan nggempalake pipisan.
3. Ngrubuhake dandang.
4. Omah sing lawange lan butulane terusan.
5. Seneng kudhung kukusan.
6. Manggan lungguh pipen lawang.
7. Mbuang tuma.
8. Ngandhut lungguh tampah.
9. Sumur ing ngajengan.
10. Seneng lungguh ing bantal.
11. Wong mangan karo turon (wong waras).
12. Ngidoni genthong utawa sumur
13. Menehi dijaluk bali, mundhak bali gondhok.
14. Ngguyuh karo ngadeg, apa maneh wanita.
15. Wanita lungguh jegang.
B. Bocah Sukerta
Kang diarani Bocah Sukerta yaiku bocah kang manut kapercayan, bisane slamet lan urip kudu diruwat, lan ditanggapake wayang lakon Murwakala. Bocah Sukerta ku lamun wis diruwat wis ora kalebu memangsane Bethara Kala, satemah bisa lestari uripe.
Bocah utawa anak kang kalebu Sukerta:
1. Bocah ontang – anting : bocah lanang kang tanpa tunggal.
2. Bocah unting – unting : bocah wadon siji tanpa tunggal.
3. Bocah uger – uger lawang : bocah lanang loro kakang adhi.
4. Bocah kembang sepasang : bocah wadon loro kakang adhi.
5. Bocah cukil dulit : bocah wadon telu kakang adhi.
6. Bocah gotong mayit : bocah lanang telu kakang adhi.
7. Bocah saka panggung : bocah lanang papat kakang adhi.
8. Bocah sarimpi : bocah wadon papat kakang adhi.
9. Bocah pandhawa : bocah lanang lima kakang adhi.
10. Bocah panca gati : bocah wadon lima kakang adhi.
11. Bocah kedhana kedhini : bocah loro lanang wadon kakang adhi.
12. Bocah sendhang kapit pancuran : bocah telu lanang, wadon, lanang, kakang adhi.
13. Bocah pancuran kapit sendhang : bocah telu lanange ana tengah, kakang adhi.
14. Bocah kembar : bocah kang lair bareng.
15. Bocah gondhang kasih : bocah kembar ireng lan bule / pakulitane beda.
16. Bocah dhampit : bocah kembar lanang wadon.
17. Bocah karendha : bocah kembar nunggal bungkus.
18. Bocah bungkus : bocah lair sabungkuse.
19. Bocah tawang gantungan : bocah kembar laire ganti dina.
20. Bocah ipil – ipil : bocah lima, siji wadon papat lanang.
21. Bocah pondangan : bocah lima, siji lanang papat wadon.
22. Bocah margana : bocah lair, ing tengah dalan.
23. Bocah jimpena : bocah lair, durung ganep sasine.
24. Bocah gilir kacang : bocah lair urut lanang lan wadon.
25. Bocah julung caplok : bocah lair bareng surup surya.
26. Bocah julung kembang : bocah lair bareng plethiking surya.
27. Bocah julung sungsang : bocah lair beneri tengah awan.
28. Bocah sumala : bocah cacat wiwit lair.
29. Bocah wahana : bocah lair bareng ana keramean.
30. Bocah wuyungan : bocah lair bareng kesripahan.
0 komentar:
Posting Komentar